Met een advocaat in beroep bij het Europees Gerechtshof? Dat kan alleen als je uitgeprocedeerd bent bij de Nederlandse rechter. Het kan zijn dat in de procedure bij de rechtbank geen beroep gedaan is op grondrechten uit het EVRM. In hoger beroep kan dat alsnog gedaan worden. In de klacht die geformuleerd wordt door de advocaat wordt specifiek die inbreuk op een grondrecht benoemd.

Met advocaat in beroep bij Europees Hof

Een advocaat kan een klacht indienen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). De Europese rechter kan toetsen aan de grondrechten van het EVRM en of de Nederlandse rechter (bijvoorbeeld de Raad van State) de Nederlandse wet goed toepast. Een advocaat moet daartoe inschatten of sprake is van een schending van een van de grondrechten van het EVRM. Er is overigens een verschil tussen de verschillende rechtsprekende instellingen van de Europese Unie en anderzijds het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).

Motivering beroep bij Europese Hof van Justitie

Indien de advocaat voldoen heeft gemotiveerd heeft dat er door een publieke instantie, zoals de Raad van State of een Minister, in strijd is gehandeld met het EVRM, kan er een procedure worden gestart bij het EHRM. Het verzoek moet worden ingesteld binnen 6 maanden na de definitieve beslissing. Het EHRM behandelt alle klachten kosteloos. Een partij hoeft slechts zijn/haar eigen kosten te dragen (bijvoorbeeld honoraria van advocaten, onderzoekskosten, portokosten).

Meest getoetste mensenrechten bij beroep Europese rechter

In de rechtspraak komt het meest aan de orde het recht op leven (artikel 2 EVRM), het recht op eerbiediging van privéleven, familieleven en gezinsleven (artikel 8 EVRM) en het recht op bescherming van eigendom (artikel 1, eerste protocol EVRM). Die grondrechten zijn vaak aan de orde bij kwesties betreffende aansprakelijkheid en schadevergoeding. Daarnaast wordt er ook veelvuldig een beroep gedaan op artikel 10 EVRM, de vrijheid van meningsuiting en artikel 14 EVRM, het discriminatieverbod.

Maatregelen overheid vaak onderwerp Europese beroepsprocedure

Bijvoorbeeld door overheidsoptreden een eigendomsrecht of de exploitatie van een onderneming in gevaar komen of zelfs beëindigd worden. Dan kan een beroep gedaan worden op artikel 1, eerste protocol EVRM, het recht op ongestoord genot van eigendom. Ook bij intrekking van een vergunning of beperking van een vergunning kan dit grondrecht een rol spelen. Bij overheidsoptreden moet altijd sprake zijn van een ‘fair balance’ tussen nagestreefd doel en rechten individu. Er is geen ‘fair balance’ bij een ‘individual and excessive burden’.

Inmenging van de overheid is alleen gerechtvaardigd in het algemeen belang en onder voorwaarden die in de Wet zijn geregeld en in beginselen van internationaal recht. Een gemeente kan dus niet op basis van een lokale verordening het gebruiksrecht van eigendom beperken, zoals bijvoorbeeld verhuur aan toeristen. Daarvoor moet een grondslag in de Wet aanwezig zijn.

Inbreuk op grondrechten reden voor klacht Europese rechter

Als je in Nederland tot de hoogste Nederlandse rechter hebt geprocedeerd dan kan je de zaak voorleggen aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). De Europese rechter toetst of de Nederlandse rechter inbreuk maakt op fundamentele rechten in het Europees Verdrag Rechten van de Mens (EVRM). De eerst stap in die procedure is een analyse van een EHRM advocaat of je zaak geschikt is voor een klacht bij het EHRM. Er moet een inbreuk op een of meer grondrechten van het EVRM vastgesteld worden. Dat moet gemotiveerd worden in het verzoekschrift dat de advocaat indient bij het EHRM.

Advies advocaat over klacht bij Europese Hof (EHRM)

Een advocaat moet In het verzoekschrift aan het Europese Hof toelichten wat de feiten zijn en waar de inbreuk(en) op een grondrecht van het EVRM uit bestaat. Daarbij kan verwezen worden naar de rechtspraak van het Europese Hof. De griffie van het EHRM onderzoekt of een klacht ontvankelijk is. In 90% van de gevallen is dat niet zo. Als de klacht bij het EHRM wel ontvankelijk is dan zal eerst aan de Nederlandse Staat verzocht worden in de kwestie tot een regeling te komen met de benadeelde. Indien de zaak niet wordt geregeld tussen partijen dan wordt verder geprocedeerd en bepaalt het Hof of een fundamenteel recht het EVRM is geschonden. Is dat het geval, dan kan het Europese Hof uitspraak doen over genoegdoening aan de klager.

Europese rechter toetst aan grondrechten van het EVRM

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) is een ander gerecht dan het Hof van Justitie van de Europese Unie. Dat  is de overkoepelende term voor het Hof van Justitie, het Gerecht en diverse gespecialiseerde rechtbanken van de Europese Unie. Deze gerechten van de Europese Unie zien toe op correcte toepassing van Europees recht en op schending van dit recht door instellingen van de EU. Ik bespreek hier alleen het beroep bij het  Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat de grondrechten van het Europees Verdrag van de rechten van de mens (EVRM) beschermt. Bijvoorbeeld het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM – fair trial ), art 7 EVRM geen straf of sanctie zonder wettelijke grondslag (no punishment without legal basis) of een te vergaande inbreuk op iemands privéleven (art. 8 EVRM).

Ontvankelijkheid klacht bij Europese rechter (EHRM)

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) beoordeelt de verzoekschriften afkomstig  van individuen, organisaties en landen ingediend tegen lidstaten van de Raad van Europa. Veel klachten bij het Europese hof zijn niet ontvankelijk. Een voortoets door de advocaat is dus belangrijk. Een klacht bij het EHRM is alleen ontvankelijk als:

1. De klager persoonlijk en direct het slachtoffer is van een schending van een fundamenteel recht dat is vastgelegd in het EVRM of in één van de protocollen hierbij.
2. De klacht moet gericht is tegen een publieke instelling (bestuursorgaan, administratieve overheid, rechterlijke instantie). Klachten tegen personen of particuliere organisaties worden niet door het EVRM in behandeling genomen.
3. Het Europees Hof is zoals aangegeven de allerlaatste instantie. Het Hof neemt een verzoekschrift slechts in behandeling als alle nationale proedures zijn uitgeput. Bespreek dat ook met uw advocaat. In Nederland moet je dan geprocedeerd hebben  tot de Hoge Raad of de Raad van State voordat een zaak aan het EHRM kan worden voorgelegd.
4. Het verzoekschrift moet worden ingediend binnen zes maanden na de definitieve nationale beslissing (artikel 35 lid 1 EVRM).

Voorbeelden van succesvolle procedures bij Europees Hof

Geluidsoverlast vliegveld. In de zaak Hatton ging het over de geluidsoverlast die nachtrust verstoorde veroorzaakt door nachtvluchten op Heathrow-airport. Het Europees Hof constateerde een schending van artikel 8 Evrm aan omdat de nationale autoriteiten hadden nagelaten om alle baten en lasten van de voorgenomen nachtvluchten en de mogelijke alternatieven in kaart te brengen (een mensenrechten rapportage’).

Overlast milieuvervuiling. In de zaak van Lopez Ostra vs. Spanje heeft het Europese Hof uit artikel 8 EVRM de positieve verplichting afgeleid om burgers te beschermen tegen de gevolgen van milieuvervuiling (ernstige stankoverlast), ook wanneer deze niet direct de gezondheid bedreigt of levensbedreigend is.

Vrije advocaat keuze rechtsbijstandverzekerde

Het Europese Hof van Justitie heeft het recht op vrije advocaatkeuze in een uitspraak van 7 november 2013 verder verruimd voor degene die bij een rechtsbijstandverzekeraar is verzekerd voor rechtsbijstand. Volgens het Hof komt een rechtsbijstandverzekerde ook bij ontslagprocedures bij het UWV en bij bezwaarprocedures in het bestuursrecht de vrijheid toe om zelf een advocaat te kiezen. Beide vallen namelijk wel degelijk onder het begrip ‘administratieve procedures’. Zodra een procedure gevoerd moet worden heeft u als verzekerde recht op vrije advocaatkeuze. De advocaat moet dan betaald worden door de rechtsbijstandverzekering.

Schadevergoeding Europese rechter; artikel 1, eerste protocol EVRM

In de uitspraak Öner Yildiz/Turkije verzuimde de Staat om voldoende maatregelen te nemen bij een vuilnisbelt. Als gevolg van een ernstige explosie ontstond letselschade en werd een inbreuk op artikel 1, eerste protocol EVRM vastgesteld op het eigendomsrecht van de omwonenden. Hieruit blijkt ook van een actieve rol van de overheid die volgt uit artikel 1, eerste protocol EVRM. De betrokkene vorderde onder meer schade wegens verlies van zijn woonhuis en verschillende roerende zaken.

Ook een recht op schadevergoeding of een claim kan onder de bescherming van artikel 1, eerste protocol EVRM vallen. Dat speelde bijvoorbeeld in de zaak Gavella/Kroatië. Het ging in die zaak om oud-bewoners van onteigende woningen. Deze oud-bewoners hadden een recht van koop gekregen voor het geval de huidige bewoners zouden besluiten hun woning te verkopen. Door het Constitutionele Hof in Kroatië werden deze bepalingen echter geschrapt uit de regeling. Het EHRM bepaalde dat dergelijke aanspraken vielen onder de bescherming van artikel 1, eerste protocol EVRM en derhalve niet zo maar weggestreept konden worden.

Journalist naar Europese rechter

In een arrest van 22 november 2012 in de zaak Telegraaf Media Nederland Landelijke Media BV tegen Nederland, waarin tot schending van grondrechten werd geconcludeerd in een situatie dat tegen journalisten die in de Telegraaf geheime BVD-documenten hadden gepubliceerd, dwangmiddelen waren gehanteerd, zonder dat – gelet op de speciale positie van de pers – tevoren een voldoende onafhankelijke belangenafweging had plaatsgevonden.

Gevolgen van uitspraak Europese Hof over inbreuk grondrechten

Als het Hof uiteindelijk uitspreekt dat een lidstaat de in het EVRM gegarandeerde ondergrens heeft overschreden en daardoor een of meer bepalingen uit het EVRM heeft geschonden, zal die lidstaat zich aan de einduitspraak moeten houden. Dat kan betekenen dat schadevergoeding moet worden betaald; het kan ook betekenen dat op nationaal niveau wetswijzigingen of beleidswijzigingen moeten worden doorgevoerd. Er is nog veel meer te vertellen over de vele uitspraken van het Europese Hof. Feel free om uw vraag aan mij te mailen.